Ευρετήριο Άρθρου

Τι είναι τελικά η αυτοέκδοση; Μύθοι, πραγματικότητα και ιστορίες για...αγρίους!

Πως λειτουργούν οι εκδόσεις συγγραμμάτων στην Ελλάδα και τι είναι η αυτοέκδοση; Τι επιλογές έχει στην Ελλάδα του σήμερα ένας νέος συγγραφέας;

Αγαπητέ επισκέπτη

Αν και εσύ ασχολείσαι με τη συγγραφή, είτε πρόκειται για κάποιο δοκίμιο, μυθιστόρημα ή ποιήματα, τότε σίγουρα θα έχεις ακούσει τον όρο "αυτοέκδοση".
Προτού όμως φτάσουμε στην ερμηνεία του όρου αυτού και την πραγματικότητα που την ορίζει, ας δούμε πρώτα πως λειτουργούν οι εκδόσεις στην Ελλάδα. Τι επιλογές έχει στην Ελλάδα του σήμερα ένας νέος συγγραφέας;

Οι παραδοσιακές εκδόσεις

Αλήθεια, ποιές είναι οι επιλογές σου ως νέος συγγραφέας από τη στιγμή που το δημιούργημά σου έχει ολοκληρωθεί; Σύμφωνα με την πεπατημένη, θα πρέπει να στείλεις το αρχείο σου στους παραδοσιακούς εκδοτικούς οίκους, σύμφωνα με τις προδιαγραφές και διαδικασίες που εκείνοι απαιτούν κάθε φορά. Και να περιμένεις. Να περιμένεις συνήθως ακόμα και μήνες να σου απαντήσει κάποιος, αν σου απαντήσει ποτέ.
Στο υποθετικό σενάριο όπου τελικά λάβεις μια εκτίμηση από κάποιο εκδοτικό οίκο και σου ζητηθεί συνεργασία, τότε θα πρέπει να συμφωνήσεις με τους δικούς τους όρους οι οποίοι συνήθως έχουν ως εξής:
Ο εκδότης, με τη συμφωνία που θα σου προτείνει, καθίσταται ο κύριος σχεδόν του συνόλου των δικαιωμάτων του έργου σου και μάλιστα κατά αποκλειστικότητα που μπορεί να φτάνει και την πενταετία. Τι σημαίνει αυτό. Ότι πέρα από τα δικαιώματα επί των πωλήσεων της έντυπης έκδοσης, αξιώνει συνήθως και τα δικαιώματα επί των πωλήσεων ως ebook, ακόμα και εκείνα που μπορεί να προκύψουν από κάποια τηλεοπτική ή άλλη παραγωγή. Είθισται να επεμβαίνει στον τίτλο του έργου σου αλλά ακόμα και στο ίδιο το περιεχόμενο με πρόσχημα την επιμέλεια του κειμένου και την επιδίωξη (τάχα) ενός εμπορικού τίτλου. Αξιοποιεί στο ελάχιστο την πρόσβασή του στα βιβλιοπωλεία και τα δίκτυα διανομής και εγγυάται και κανά δυο βιβλιοπαρουσιάσεις όπου εκεί, ως άλλος μικροπωλητής, θα έχεις τον άχαρο ρόλο να πουλήσεις το έργο σου, που στο μεταξύ κανένας δεν ξέρει.

Τα δικαιώματα τα οποία προκύπτουν, είναι συνήθως πενιχρά για τον συγγραφέα, αφού τη μερίδα του λέοντος, ειδικά μετά την κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου, μοιράζονται οι εκδότες και τα καταστήματα συγκεκριμένων αλυσίδων βιβλιοπωλείων. Χαρακτηριστικά, για να κατανοήσεις τι σου λέω, σε μια λιανική τιμή βιβλίου της τάξεως των 15 ευρώ, εσύ θα έχεις να λαμβάνεις στην καλύτερη των περιπτώσεων μετά βίας 3 ευρώ. Και λέω μετά βίας, διότι αν ο εκδότης σου αποφασίσει (μονομερώς πάντα) να πουλήσει το βιβλίο σου με προσφορά σε εκθέσεις ή εφημερίδες και περιοδικά, τότε τα 3 ευρώ θα είναι ένα νούμερο ουτοπικό.
Τα όποια έσοδά σου από δικαιώματα, σου αποδίδονται από τον εκδοτικό οίκο, μια φορά κάθε χρόνο. Χωρίς να γνωρίζεις ακριβώς τι είδους ή αριθμό πωλήσεων αφορούν. Γνωρίζω συγγραφείς που παρακαλάνε για μήνες να τους αποδοθούν τα δικαιώματα που προβλέπονται με το συμφωνητικό και όταν τελικά τα λαμβάνουν διαπιστώνουν ότι αυτά δεν περιλαμβάνουν πωλήσεις από ηλεκτρονικά βιβλία ή δεν περιλαμβάνουν το σύνολο των πωλήσεών του, με την πρόφαση ότι ένας απροσδιόριστος αριθμός βιβλίων πουλήθηκε σε προσφορές, δωρήθηκε για προωθητικούς λόγους και άλλα παρόμοια.
Αντιλαμβάνεσαι ότι τόσο εσύ, μα πολύ περισσότερο το έργο σου, γίνεσαι αντικείμενο εκμετάλλευσης και μάλιστα είσαι εγκλωβισμένος σε μια συμφωνία από την οποία ίσως, μόνο δικαστικώς μπορείς να απεμπλακείς. Παράλληλα, αν διαπιστώσεις αδράνεια από τη μεριά του εκδότη, ελάχιστα έως τίποτα μπορείς να πράξεις για να βγάλεις το βιβλίο σου από την αφάνεια. Για παράδειγμα, τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, λόγω του όγκου που έχουν να διαχειριστούν, σπανίως διατηρούν ένα βιβλίο σε περίοπτη θέση στα ράφια τους. Εκτός αν αμειφθούν έξτρα. Κάτι όμως, το οποίο μόνον ο εκδότης σου μπορεί να κάνει. Αν δεν θέλει; Τι γίνεται τότε; Τότε, πιθανότατα, το έργο σου θα βρεθεί σύντομα στα αζήτητα. Και τελικά, κάποια στιγμή θα πολτοποιηθεί, για να μην πιάνει χώρο σε κάποια αποθήκη εκδότη ή διανομέα. Χωρίς στην πραγματικότητα να φταίς εσύ σε κάτι ή να φταίει η ποιότητα του έργου σου.
Ο Χάρυ Πότερ, το δημιούργημα το οποίο έκανε διάσημη (και πάμπλουτη φυσικά) την Αγγλίδα συγγραφέα J.K Rowling είχε απορριφθεί από 15 διαφορετικούς εκδοτικούς οίκους μέχρις ότου η οκτάχρονη κόρη του διευθυντή εκδόσεων του Bloomsbury, επιμείνει προς το πατέρα της για την έκδοσή του. Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Και είναι ενδεικτικά του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι εκδοτικοί οίκοι τους συγγραφείς και τα έργα τους.